Loài Người Phạm Tội

CHƯƠNG III:   LOÀI NGƯỜI PHẠM TỘI HẠU QUẢ

Có không ít câu hỏi thắc mắc: ” Đức Chúa Trời đặt cây biết điều thiện và điều ác làm gì ? phải chăng Ngài muốn gài bẫy, biến loài người thành trò chơi cho Ngài? Rồi Ngài bày chương trình cứu chuộc! Nếu không có cây biết điều thiện và điều ác thì đâu có chuyện gì để nói! Mọi sự đều do Ngài.. Con người chỉ là nạn nhân!

Thoạt nghe qua thấy có lý!. Thật vậy, câu chuyện trái cấm là đề tài hấp dẫn ly kỳ như câu chuyện ngàn lẻ một đêm và còn kéo dài bất tận cho đến trời mới đất mới, Giê-ru-sa-lem mới…

Chuyện trái cấm là nguyên nhân của mọi nguyên nhân làm cho thế giới đủ mọi thứ rắc rối. Vâng, hiểu được vấn đề này là đi được một nữa con đường đau khổ.  Giải quyết được điều này Chúa sẽ tái lâm ngay.

Chúng ta thử suy tư :Tại sao Đấng toàn năng, toàn tri, toàn thiện lại để xảy ra như vậy?. Đức Chúa Trời biết Adam sẽ ăn chứ! Tại sao Ngài không ngăn cản ? …

Chúng ta thấy chế độ độc tài, độc đảng không ai không căm phẩn lên án, ai cũng muốn đấu tranh cho tự do – dân chủ – nhân quyền… Nhưng đừng quên trong mỗi con người chúng ta, có mang bản chất độc tài độc đoán không?

Giả sử, nếu Ngài không cho cây biết thiện ác; không cho có tự do chọn lựa, tự do suy tư sáng tạo.  Adam chỉ biết vâng phục, vâng phục và vâng phục. Cái gì sẽ xảy ra? Chúng ta có thích không? Có chịu nỗi không? Có chán như cơm nếp không?

Sự vinh hiển cao quý nhất của con người, mang bổn thể Ngài là được tự do. Nếu không có tự do chúng ta sẽ là con gì ! con Ro6bot vô tri vô giác.

Tự do là gì? tự do là khả năng tự hữu, tự chọn đều mình muốn, mình cho mình là phải. Tự chọn đồng nghĩa phải có ít nhất 2 con  đường .

Chúa cho Adam chọn 2 con đường :

1. ăn trái cây sự sống

2.  ăn trái cây biết thiện ác.

Hai con đường, hai sự lựa chọn và hai hậu quả, hai số phận phải đến theo luật công bằng của Đức Chúa Trời.

A/ A-ĐAM ĐỐI DIỆN VỚI CÁM DỖ  

Cám dỗ hay thử thách ,về một phương diện cùng một nghĩa. Sa-tan cũng chỉ là công cụ trong tay Chúa để hoàn thiện chương trình của Đức Chúa Trời. Không có cám dỗ, không có tự do; không có tự do con người thành Rô-bốt. Không có tự do con người không còn mang hình ảnh của chính Ngài; mâu thuẫn với mô hình sáng tạo ban đầu : ” Con người giống như Đức Chúa Trời”

1/ Trái cây biết điều thiện điều ác

Điều răn hay giới cấm đầu tiên cho Adam là Adam phải đối diện sự chọn lựa- phải lực chọn. Đây cũng là thử thách đầu tiên ý thức lòng trung thành của Adam với Đức Chúa Trời. Chúa thử thách ông

17 nhưng về cây biết điều thiện và điều ác thì chớ hề ăn đến ( rờ đụng đến); vì một mai ngươi ăn, chắc sẽ chết.”    Sáng 2:17

a/ Ý nghĩa  của trái cây biết điều thiện, điều ác:

Có thể nói trái cây biết điều thiện và biết điều ác là sự mầu nhiệm vượt quá sự suy tư, hiểu biết của con người thiên nhiên.

Thông thường, trái cây (fruit) là vật chất : nó có các đặc tính : ngọt chua, cay đắng, thơm ngon , bổ dưỡng hay độc hại….

Nhưng trái cây nầy, ngoài đặc tính trên còn có thêm  yếu tố mà không có trái cây nào trên đất có được : “ biếtđiều thiện và biếtđiều ác”.

Động từ biết ( to know) là chủ động nhận thức, suy nghĩ đúng sai, phải trái. Trái cây ở đây  mang hình bóng là một thân vị.

Trái cây biết điều thiện và biết điều ác là hình bóng của Sa-tan hòa trộn vào trái cây. Con người ăn nó vào người, vào xác thịt con người Adam trở nên một thân vị.

Khi ăn vào có nghĩa trái cây đã thấm vào máu, máu truyền thức ăn của cây vào toàn thân thể con người. Thân vị sa-tan đã nhập vào xác thịt con người; khiến con người nô lệ cho tội lỗi.

Trái cây đặc biệt nầy có khả năng biết điều thiện và ác, có nghĩa nó  có khả năng chủ động làm được điều thiện và điều ác.

Chúng ta lấy đức tin nhờ Thánh linh qua Kinh thánh mới hiểu được điều này, và sẽ giúp chúng ta xuyên suốt được chương trình cứu chuộc thân-hồn-linh.

Rất nhiều quan điểm trái chiều vấn đề này

Đa-vít Cho-gonggi gọi trái cấm là trái cây quyền bính

Tác giả Honey trong “Cây gậy người chăn bầy”, đồng cảm với tôi gọi là cây thế gian.

b. Đặc tính trái cây

Chúng ta chú ý đặc tính trái cây, sẽ thấy vấn đề

6 Người nữ thấy trái của cây đó bộ ăn ngon, lại đẹp mắt và quí vì để mở trí khôn, bèn hái ăn, rồi trao cho chồng đứng gần mình, chồng cũng ăn nữa”  Sáng 3:6.

Chúng ta thử đối chiếu với Tân ước. Sứ đồ Giăng nhắc lại

16 Vì mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra”   IGiăng  2:16.

Làm phép so sánh đối chiếu

 

Trái cây biết thiện ác                             Thế gian

 

Đẹp mắt                                     Tham mê của mắt

Ăn ngon                                      Tham mê xác thịt

Quý, khôn ngoan                        Kiêu ngạo của đời

 

2/ Trái cây sự sống

Trái cây sự sống chính là hình bóng Chúa Jesus mà khải huyền đã đề cập

Kẻ nào thắng Ta sẽ cho ăn trái cây sự sống ở trong Ba ra đi của Đức Chúa Trời”  ( Khải 2: 7b )

Hai trái cây biết điều thiện, điều ác và trái cây sự sống đối nghịch nhau trong vườn địa đàng; hai trái cây cũng chính là hai hình bóng song hành, đối nghịch : Chúa Jesus và sa-tan;  thuộc linh và xác thịt song hành tồn tại.

Ích-ma-en  đối nghịch   Y-sác : cùng là con Áp-ra-ham

Ê-sau  đối nghịch Gia cốp : cùng là con Y-sác

 Adam đứng trước hai cây :

Cây sự sống là hình bóng Chúa Jesus

Cây biết thiện ác là hình bóng Sa-tan.

Hai cây đều mang hai thân vị có sự sống, có khả năng thực hiện hai giao ước.

Chúa phán với Adam

9 Giê-hô-va Đức Chúa Trời khiến đất mọc lên các thứ cây đẹp mắt, và trái thì ăn ngon; giữa vườn lại có cây sự sống cùng cây biết điều thiện và điều ác  Sáng 2: 9 

2 Người nữ đáp rằng: Chúng ta được ăn trái các cây trong vườn”

Sáng 3: 2

Chúa cho Adam tự do ăn mọi cây trong vườn; cây nào cũng đều đẹp mắt, ăn ngon bổ dưỡng; trừ trái cây biết thiện-ác.

Trái cây quan trọng nhất trong vườn mà Đức Chúa Trời muốn Adam chủ động chọn lựa là : trái cây sự sống là hình bóng Chúa Jesus.

Trái cây sự sống là sự cuối cùng trọn vẹn của mục đích trường cửu của Đức Chúa Trời dành cho loài người . Ngài muốn Adam tiếp nhận  trái cây sự sống vào người; để Adam hoàn toàn giống Chúa- sống đời đời mang bổn tính Ngài, đồng trị với Ngài.

Adam đã không làm theo ý chỉ tốt lành của Ngài: không ăn trái cây sự sống

Adam bội nghịch : tiếp nhận trái cây biết thiện ác nên trở thành tội nhân; phản nghịch Chúa

   B. HẬU QUẢ

Người Nam bây giờ trở nên Adam; người Nữ được biệt danh là Ê-va; bản chất cũng thay đổi

“vì ngươi là bụi đất, ngươi sẽ trở về bụi đất ( Adam). 20 A-đam gọi vợ là Ê-va, vì là mẹ của cả loài người”  Sáng 3: 19b-20

Hai danh hiệu Adam và Ê-va mang hai đặc trưng của hậu quả bất tuân Ý Chúa.

  1. Adam và Ê-va  thấy lõa lồ.

Tác dụng của trái cây biết thiện ác đã vào máu, máu thấm vào đầu, ngấm vào từng chi thể trong cơ thể Adam- Ê-va

Adam bắt đầu thấy mình lõa lồ, nhận rõ tội lỗi. Nỗi sợ hãi ngập tràn trong lòng ông bà; kinh hoàng đến nỗi trốn chạy khỏi mặt Chúa.

Một phương diện khác, sự khôn ngoan gian ác cũng đến để  tìm phương án đối phó.

 “7 Đoạn,mắt hai người đều mở ra, biết rằng mình lõa lồ, bèn lấy lá cây vả đóng khố che thân.”   Sáng 3:7.

Hình bóng lấy lá vả che thân, là hiện thân của công tác từ thiện, nỗ lực tu hành, ăn chay nằm đất để che lấp tội lỗi trong lòng. Lá vả ngày nay là các hệ phái tin lành trăm hoa đua nở sáng tác thêm nhiều tổ chức; pha trộn nữa đạo nữa đời, nữa điều răn Chúa nữa triết lý loài người, thành tổ chức giống tổ chức loài người. Xem bài Hội thánh cùng tác giả trong cùng trang mạng.

Nhân loại ngày nay là hậu quả của trái cây biết thiện ác: thích lý luận đúng sai ; thích nỗ lực làm việc thiện nhưng không muốn ăn năn tội, trở về cùng Đức Chúa Trời. Thích tạo lá vả hiện đại che thân.

  1. Nói dối ,đổ tội cho nhau

Adam đã không còn ngây thơ trong sáng. Trái cây đã phát huy tác dụng: ông bà đổ tội cho nhau. Đây là tội cố chấp, nó sẽ là nguồn gốc của mọi tội tiếp theo.

Adam đổ tội cho Chúa và và vợ

Người Nữ đổ tội cho Sa-tan.

12 Thưa rằng: Người nữ mà Chúa đã để gần bên tôi cho tôi trái cây đó và tôi đã ăn rồi. 13 Giê-hô-va Đức Chúa Trời phán hỏi người nữ rằng: Ngươi có làm điều chi vậy? Người nữ thưa rằng: Con rắn dỗ dành tôi và tôi đã ăn rồi.” Sáng 3:12-13

Rất nhiều người suy nghĩ : Chúa đã gài bẫy cho Adam; và chỉ có phạm một tội nhỏ như vậy mà Chúa phạt ông quá nặng, quá lâu? Tình thương Ngài ở đâu? Ngài thù dai quá vậy?

Nếu chúng ta đứng vào vị trí của Đức Chúa Trời, chúng ta sẽ xử lý ra sao? Bỏ qua, tha thứ ư?  Sa-tan sẽ kiện cáo sỉ nhục Ngài ngay vì Ngài nói mà không làm.

Adam sau này có còn tôn trong Chúa không? Tiếp tục phạm tội rồi “um-ba-la “huề cả làng. Nền giáo dục của con người, của Hội thánh thất bại vì không thực thi luật pháp nghiêm minh như Chúa.

Đức Chúa Trời là Đấng công bình, Ngài phải xử đúng luật “Vong pháp bất vị thân”.

 3. Chúa thi hành án lịnh

Adam- Ê-va phải bị đoán phạt: Thân- hồn-linh phải chết

Tâm linh : không còn tương giao thường ngày với Chúa nữa, chết thuộc linh.

Tâm hồn: xấu hổ, buồn rầu, lo âu, sợ hãi

Thân thể: là bụi đất phải về cát bụi  và sẽ bị phán xét

– Adam

“17 Ngài lại phán cùng A-đam rằng: Vì ngươi nghe theo lời vợ mà ăn trái cây ta đã dặn không nên ăn, vậy, đất sẽ bị rủa sả vì ngươi; trọn đời ngươi phải chịu khó nhọc mới có vật đất sanh ra mà ăn ”Sáng 3:17

– Người nữ

16 Ngài phán cùng người nữ rằng: Ta sẽ thêm điều cực khổ bội phần trong cơn thai nghén; ngươi sẽ chịu đau đớn mỗi khi sanh con; sự dục vọng ngươi phải xu hướng về chồng, và chồng sẽ cai trị ngươi” Sáng 3:16

Án phạt  của hai vợ chống Adam vẫn còn hiệu lực cho đến hôm nay. Nó sẽ được chấm dứt vào trời mới đất mới.

Người nam (chồng) phải đổ mồ hôi trán, làm việc mới có ăn và phải nuôi vợ. Muốn lãnh đạo được vợ phải làm nuôi vợ.

Người nữ (vợ) phải chịu mang nặng đẻ đau, phải chịu chồng cai trị. Chồng đi cưới vợ, vợ phải vâng phục chồng. “ xuất giá tòng phu”

Ngày nay, hầu hết các dân tộc thiểu số (Trible) theo chế độ mẫu hệ; đó là điều nghịch Kinh thánh. “Nghịch thiên giả vong” là vậy!

Đức Chúa trời đã đuổi ông bà ra khỏi vườn địa đàng, cho thiên sứ cầm gươm giữ cây sự sống.

Xã hội loài người trải qua 6000 năm từ khi Adam phạm tội, mọi sự tồn tại đều nằm trong phạm trù của trái cây biết điều thiện-ác: thiện cũng gia tăng và ác cũng kinh hoàng. Điều thiện của con người để chống lại với Đức Chúa Trời!

– Đoán phạt  con rắn

14 Giê-hô-va Đức Chúa Trời bèn phán cùng rắn rằng: Vì mầy đã làm điều như vậy, mầy sẽ bị rủa sả trong vòng các loài súc vật, các loài thú đồng, mầy sẽ bò bằng bụng và ăn bụi đất trọn cả đời.” Sáng 3: 14

Rắn hình bóng Sa-tan bị đoán phạt 2 điều

  1. Bò bằng bụng và ăn bụi đất suốt đời

Con rắn là hình bóng Sa-tan. Chúng ta nhìn loài rắn xấu xí , kinh khủng từ ngoài vào trong. Bản chất rắn độc ác, nhưng lá gan của rắn nhỏ nhất trong các loài thú đồng. Nó kiếm ăn ban đêm, rất sợ con người, nhất là các bợm nhậu!

  1. Dòng dõi người nữ sẽ giày đạp đầu mầy

15 Ta sẽ làm cho mầy cùng người nữ,dòng dõi mầy cùng dòng dõi ngườinữ nghịch thù nhau. Người sẽ giày đạp đầu mầy,còn mầy sẽ cắn gót chân người” Sáng 3: 15

Trong Kinh thánh chỉ nói dòng dõi người nam, con trưởng nam. Đặc biệt trong câu nầy nói “ dòng dõi người nữ”ám chỉ  Ma-ri sinh Chúa Jesus, còn dòng dõi Chúa Jesus lại là Hội Thánh. Hội thánh sẽ đạp trên đầu Sa-tan ma quỷ. Chúa cho Hội thánh phán xét ma-quỷ trong ngày sau rốt.

  1. Trái đất và muôn vật bị vạ lây

Tội Adam đã ảnh hưởng cả muôn vật trên trái đất; đất sinh thêm gai, tật lê, vi khuẩn ,vi trùng hại cây cối và con người. Muôn sinh vật biến đổi chất: thú vật cắn nuốt nhau, cắn chết cả con người mang hình ảnh Chúa.

18 Đất sẽ sanh chông gai và cây tật lê, và ngươi sẽ ăn rau của đồng ruộng”Sáng 3:18

19 Thật thế, muôn vật ước ao nóng nảy mà trông đợi con cái Đức Chúa Trời được tỏ ra. 20 Vì muôn vật đã bị bắt phục sự hư không, chẳng phải tự ý mình, bèn là bởi cớ Đấng bắt phục. 21 Muôn vật mong rằng mình cũng sẽ được giải cứu khỏi làm tôi sự hư nát, đặng dự phần trong sự tự do vinh hiển của con cái Đức Chúa Trời. 22 Vì chúng ta biết rằng muôn vật đều than thở và chịu khó nhọc cho đến ngày nay” Rô ma 8 : 19-22

  1. Loài người thành tội nhân

Adam gọi người nữ năm xưa là Ê-va là mẹ của sự sống, sự sống của xác thịt. Ê-va sẽ sản sinh một dòng giống bội nghịch Đức Chúa Trời.

Tội đầu tiên là Ca-in giết A bên chỉ vỉ ghanh ghét.

Chúng ta thử đặt mình trong hoàn cảnh này mới thấy tại sao Chúa cho phép người anh Ca-in giết A bên, em mình  một cách vô cớ tàn nhẫn. Trong một gia đình chỉ có 2 anh em, nhân loại chỉ có 4 người phải quý trong yêu thương bảo vệ mới đúng. Hơn nữa A bên đâu có phạm tội gì với Ca-in đâu? Ca-in vấp phạm Đức Chúa Trời về của lễ:

4 A-bên cũng dâng chiên đầu lòng trong bầy mình cùng mỡ nó. Đức Giê-hô-va đoái xem A-bên và nhận lễ vật của người; 5 nhưng chẳng đoái đến Ca-in và cũng chẳng nhận lễ vật của người; cho nên Ca-in giận lắm mà gằm nét mặt. 6 Đức Giê-hô-va phán hỏi Ca-in rằng: Cớ sao ngươi giận, và cớ sao nét mặt ngươi gằm xuống?Sáng 4:4-5

Câu chuyện ở đây, Chúa muốn cho Adam bài học và minh chứng điều Chúa đã cảnh cáo “ một mai ngươi ăn, chắc chắn sẽ chết”, sẽ chết trong tội lỗi; chết trong sự gian ác mà chính bản thân mình không thể hiểu nỗi.

Adam tiếp tục sinh con đẻ cháu mỗi ngày thêm nhiều trên mặt đất. Con người tăng cấp số cộng, tội lỗi sẽ tăng theo cấp số nhân. Nhất là khi loài người sinh được con gái rồi; sự loạn dâm trở thành khủng khiếp.

1 Vả, khi loài người khởi thêm nhiều trên mặt đất, và khi loài người đã sanh được con gái rồi,2 các con trai của Đức Chúa Trời thấy con gái loài người tốt đẹp, bèn cưới người nào vừa lòng mình mà làm vợ.Sáng 6:1-2

Con trai ở đây có thể là hậu tự Adam, cũng có thể là thiên sứ cực ác dâm loạn. Vấn đề ở đây là nó muốn lấy ai tùy thích. Có thể tranh giành  thanh toán nhau loạn xạ xấu hơn cả  loài thú đồng. Chúa hoàn toàn bất lực

5 Đức Giê-hô-va thấy sự hung ác của loài người trên mặt đất rất nhiều,và các ý tưởng của lòng họ chỉ là xấu luôn;6 thì tự trách đã dựng nên loài người trên mặt đất, và buồn rầu trong lòng. 7 Đức Giê-hô-va phán rằng: Ta sẽ hủy diệt khỏi mặt đất loài người mà ta đã dựng nên, từ loài người cho đến loài súc vật, loài côn trùng, loài chim trời; vì ta tự trách đã dựng nên các loài đó” Sáng 6 : 5-6.

Đức Chúa Trời đã thi hành bản án dành cho Adam và hậu tự:

3 Đức Giê-hô-va phán rằng: Thần ta sẽ chẳng hằng ở trong loài người luôn; trong điều lầm lạc, loài người chỉ là xác thịt; đời người sẽ là một trăm hai mươi năm mà thôi »  Sáng 6 : 3.

Hầu hết các bản dịch Kinh thánh tiếng Việt đều dịch không chuẩn; và hiểu sai ý nghĩa câu  này. “Đời người chỉ còn 120 năm mà thôi”. Xin đối chiếu các bản tiếng Anh rất sáng tỏ

“ Then the Lord said My Spirit will not contend with man forever, for he is mortal, his days will be a hundred and twenty years” (NIV  )

Câu này Chúa không nói: tuổi thọ đời người chỉ còn 120 năm. Câu này trong bối cảnh này Chúa cảnh cáo loài người trong thời đại Nô-ê rằng: “những ngày cuối cùng chỉ còn tồn tại 120 năm nữ”. Ngài phán câu này khi ra lịnh cho Nô-ê đóng tàu và 120 năm sau Ngài sẽ diệt loài người bằng cơn đại hồng thủy.

Vì sau khi đại hồng thủy Nô-ê sống thọ đến 950 tuổi; hậu tự ông sống bội phần hơn 120 tuổi.

  1. Hồng thủy lần thứ hai

Cơn đại hồng thủy lần thứ hai là điều phải đến. Chúa chỉ chọn gia đình Nô-ê gồm 4 nam 4 nữ. 4 cặp vợ chồng

18 Nhưng ta sẽ lập giao ước cùng ngươi, rồi ngươi và vợ, các con và các dâu của ngươi, đều hãy vào tàu”Sáng 6:18

  1. Nô-ê phạm tội

Chúng ta thử ở trong hoàn cảnh Nô-ê, điều gì sẽ đến với ông? Cả trái đất mênh mông; bà con dòng họ, quê hương chủng tộc đã làm mồi cho cá. Chắc chắn lòng ông tan nát, buồi tủi nhớ thương, khủng hoảng tột cùng!

Ngày lại ngày trôi qua, ngày ra đồng tối vào nhà cũng chỉ 8 người. Có niềm đau nào lớn hơn. Đã buồn lại có rượu nho, chỉ rượu mới giải cơn sầu. Sự công nghĩa của ông năm xưa chỉ là quá khứ! Rượu mới thật sự nhu cầu thân thiết nhất. Nô-ê trở nên bợm nhậu, uống cho đến khi không còn nâng ly được

20 Vả, Nô-ê khởi cày đất và trồng nho. 21 Người uống rượu say, rồi lõa thể ở giữa trại mình”       Sáng 9:20-21.

Đọc đến đây chúng ta không khỏi buồn sao Nô-ê lại làm vậy; không sợ Chúa buồn sao?!

Nô-ê đúng nghĩa là “ người đàng hoàng nhất trong đám lộn xộn”.

Lời Chúa phán vẫn tồn tại trên Nô-ê. Tiêu chuẩn công nghĩa Nô-ê chỉ có giá trị ISO phiên bản loài người.

  1. Tháp Ba-bên

Tháp Ba-bên lại thêm  chuyện buồn để Đức Chúa Trời thực thi công nghĩa của bản án cho loài người.

«  Lại nói rằng: Nào! chúng ta hãy xây một cái thành và dựng lên một cái tháp, chót cao đến tận trời; ta hãy lo làm cho rạng danh, e khi phải tản lạc khắp trên mặt đất”. Sáng 11:4

Từ Adam đến đây, loài người đã sinh con đẻ cái thời gian gần 2000 năm. Con người thêm khôn ngoan văn minh tiến bộ, biết lấy đất sét làm thành gạch. Sự khôn ngoan gia tăng cấp số cộng, thì sự kiêu ngạo tăng cấp số nhân. Con người không cần Chúa nữa :“ bàn tay ta làm nên tất cả, có khôn ngoan đất sét thành các thần”- “thay Trời làm mưa,đội đá vá trời” cho Đức Chúa Trời khiếp chơi. Cố tình chọc giận Chúa, làm rạng danh loài người. Họ biết làm điều này phải lãnh hậu quả tan lạc khắp đất.

8 Rồi, từ đó Đức Giê-hô-va làm cho loài người tản ra khắp trên mặt đất,và họ thôi công việc xây cất thành » Sáng 11: 8

Câu chuyện lịch sử 2000 năm tạm dừng ở đây. Hàng ngàn ngôn ngữ ra đời. Tội lỗi loài người ngày càng đầy trọn.

Chương trình cứu chuộc  cho loài người.

( còn tiếp)

 

 

 

Mục sư Nguyễn Duy Thắng

Trang mạng Cơ Đốc không phân biệt hệ phái cùng nhau nhìn lại thực trạng thuộc linh “ xem mình sa sút từ đâu” mạnh dạn, can đảm nhìn sự thật để “ Làm lại từ đầu”, lấy lại niềm tin, nhận lại sức sống mới.

Leave a Reply

Your email address will not be published.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.